Hijsen en heffen, in de techniek en de industrie gebeurt het volop. Dit werk brengt altijd risico’s met zich mee, omdat er met lasten wordt gewerkt. Wij leggen uit wat je moet doen om veilig te hijsen en te heffen.
Hijsen en heffen: wat houdt dit in?
Hijsen en heffen zijn twee verschillende zaken. Hijsen is het verplaatsen van vrij hangende lasten. Een voorbeeld hiervan is een last omhoog brengen via een takel. Heffen is het verplaatsen van geleide lasten. Bijvoorbeeld het oppakken en het verplaatsen van een last met een heftruck. Hieronder vind je een aantal voorbeelden van hijs- en hefmiddelen:
- Hijswerktuigen: torenkranen, bovenloopkranen, offshore-kranen, kettingtakels
- Hijsgereedschappen: sluitingen, kettingen, klemmen, hijsbanden, handtakels
- Hefwerktuigen: vorkheftrucks, hoogwerkers, liften, vijzels, heftafels, verreikers
- Hefgereedschappen: pallethaken, lepels
Bij zowel hijsen als heffen gaat het om het verticaal transporten van een last. Een last is een massa die op de volgende manier wordt verplaatst of vastgehouden: met gereedschap, een werktuig of een constructie voor hijsen of heffen. Een last wordt meestal weergegeven in kg (kilogram) of in ton (1000 kilogram).
Hijsen en heffen zijn essentieel om til- en sjouwwerk te vermijden of te beperken. Vaak gaat het om lasten die te groot of te zwaar zijn om met de hand te tillen. Hef- en hijsmiddelen worden bijvoorbeeld volop gebruikt in magazijnen en op werkplaatsen.
De risico’s van hijsen en heffen
Op technische werkplaatsen moeten regelmatig lasten worden verplaatst. Gaat er echter iets mis tijdens het hijsen of het heffen, dan kan dit ernstige gevolgen hebben. Niet voor niets behoren hijsen en heffen tot de meest risicovolle werkzaamheden voor technici.
De technicus die hijst of heft kan gevaar lopen als hij zelf ook op hoogte werkt (bijvoorbeeld in een kraan). Maar meestal lopen juist degenen die zich in de buurt van deze werkzaamheden bevinden het meeste risico.
Is de last die wordt getild te zwaar, dan kan een hulpmiddel breken door overbelasting. Ook kan een hijs- of hefwerktuig omvallen of wegzakken. Daarnaast kunnen iemands ledematen bekneld raken tussen het hijs- of hefmiddel en de last. Soms overlijden mensen zelfs, bijvoorbeeld als een last van grote hoogte op hen valt.
Naast (ernstige) gezondheidsschade kunnen kapotte hijs- of hefmiddelen voor economische schade zorgen. Is het (tijdelijk) niet mogelijk om te hijsen of te heffen, dan kan het werk in een fabriek of op een bouwplaats stil komen te liggen.
Hoe hijs en hef je veilig?
Geen enkele last is gelijk en hetzelfde geldt voor hijs- of hefbewegingen. Daarom is het heel belangrijk dat dit werk geen automatisme wordt. Wij vertellen jou welke stappen je moet nemen om veilig te hijsen en te heffen.
Voorbereiding
- Begin altijd met een goede voorbereiding. Volg hiervoor de volgende stappen:
- Schat de te verplaatsen last in (volume en gewicht) Zorg altijd dat deze lager is dan de maximale last die op het hijs- of hefmiddel staat aangegeven.
- Controleer de staat van het hijs- of hefmiddel. Zorg dat dit geen beschadigingen, vervormingen of scheuren bevat. Check ook of het middel een geldige keuringssticker of kleurcodering heeft. De meeste hijsmiddelen moeten bijvoorbeeld elk jaar worden gekeurd of geïnspecteerd.
- Zet alle benodigde middelen klaar voor het hijsen of het heffen. Check of er genoeg ruimte is en zorg dat het hijs- of hefgebied vrij is (van zowel obstakels als mensen). Doel is om de hijs- of hefbeweging in een keer te voltooien.
- Controleer eventuele bedieningsapparatuur en de werking van het hijs- of hefmiddel. Bij een kraan moet je bijvoorbeeld checken of de beveiliging en remmen goed werken. Een mobiele kraan moet je stempelen. Ook moet je zorgen dat deze op een stevige ondergrond staat. Zo kunnen de stempels niet wegzakken en kan de kraan niet kantelen.
Uitvoering
- Zodra de voorbereiding erop zit, is het tijd om daadwerkelijk te hijsen of te heffen.
- Plaats het hijs- of hefmiddel op zo’n manier dat de last stabiel blijft. Zorg bijvoorbeeld dat horizontaal lange lasten niet kunnen draaien.
- Plaats het hijs- of hefmiddel zo dat het zich recht boven of onder de last bevindt; zo voorkom je dat het middel weg kan glijden.
- Kies voor het bedienen een positie met goed overzicht. Zorg dat je tijdens het heffen of hijsen niet wordt afgeleid. Controleer regelmatig je omgeving (zowel boven je als om je heen). Heb je geen goed overzicht? Zorg dan dat iemand je helpt door aanwijzingen te geven via handgebaren.
- Neem de tijd voor het hijsen of het heffen. Zorg voor een stabiele last. Werk je buiten? Controleer of de windkracht niet sterker is dan 5. Dan mag je namelijk niet hijsen.
- Maak de beweging in een keer af (houd hier al rekening mee tijdens de voorbereiding). Laat een last nooit onbeheerd in een kraan hangen.
Opruimen
- Na afloop is het belangrijk om gebruikte hijs- en hefmiddelen goed op te ruimen:
- Hang alle gebruikte hijs- en hefmiddelen na afloop netjes en boven de vloer op.
- Controleer of gebruikte middelen niet beschadigd zijn. Is dit wel het geval? Hang het middel dan nooit terug! Houd het apart en meld het bij je leidinggevende.
Wat moet je nooit doen bij hijsen of heffen?
- Ten slotte zijn er nog een aantal zaken die je nooit moet doen als je gaat hijsen of heffen. Houd onderstaande punten in gedachten:
- Breng de veiligheid van jezelf of anderen nooit in gevaar (bijvoorbeeld door je onder een last of op een afgezette werkplek te begeven);
- Kom tijdens het hijsen of heffen niet met je handen aan de last;
- Positioneer jezelf zo dat je niet klem kan raken tussen de last en een object;
- Gebruik nooit beschadigde hijs- of hefmiddelen;
- Gebruik alleen hijs- of hefmiddelen die je kent.
In veel gevallen moet je eerst een training volgen om met een hijs- of hefmiddel te mogen werken. Ben je een technisch leidinggevende? Dan geldt daarnaast dat je jouw teamleden officieel toestemming moet geven voordat zij mogen hijsen of heffen.
Ook veilig aan de slag in de techniek?
Bij Stratt+ heeft veilig werken de hoogste prioriteit. Ben jij op zoek naar een technische uitdaging in een veilige omgeving? Neem dan contact met ons op!
Bron: Arbo
